آشنایی با موتیف در طراحی پارچه (مهم ترین ویژگی ها تا انواع آن)

اگر تا کنون تجربه ای از خرید پارچه داشته اید حتما به نقش و نگارهای روی آن توجه کرده اید. مهم ترین ویژگی یک پارچه برای خرید همین طرح ها یا نقش و نگارهای روی آن است که در صنعت طراحی پارچه به آن موتیف یا راپورت بندی گفته می شود. موتیف در طراحی پارچه یکی از تکنیک های کاربردی در این صنعت است. این مفهوم همان طرح ها یا فرم های تکرار شده روی پارچه را شامل می شود.

امروزه فناوری لیزر برش و حکاکی طرح های مختلف را روی انواع پارچه سرعت بخشیده است. با دانلود و در دسترس داشتن طرح های مختلف لیزر از جمله طرح لیزر جاکلیدی، لوگو، اسباب بازی و … و مهارت کافی کار با دستگاه می توان در کم ترین زمان طرح هایی خلاقانه در انواع مختلف پارچه برش و حکاکی کرد.

موتیف در طراحی پارچه چیست؟

موتیف یکی از تکنیک های ایجاد نقش و نگار بر روی تار و پود پارچه و انتقال هنر به منسوجات مختلف است. در این تکنیک الگویی خاص بر روی پارچه پیاده می شود.

امروزه طراحان با الهام از منابع مختلف طرح های متنوعی را در طراحی پارچه به کار می برند. برخی از آنها نیز ترکیبی از طرح های مختلف هستند. حتما شما هم پارچه هایی با طرح گلدار، سنتی یا طرح های متنوع دیگر را مشاهده کرده اید. در هر یک از این طرح ها الگویی خاص به طور منظم یا تصادفی تکرار شده است. این همان موتیف در طراحی پارچه است. به صورت خلاصه می توان موتیف را عنصری معرفی کرد که به طور مداوم به عنوان نقش و نگار پارچه تکرار می شود. برخی از انواع این نقش و نگارها با نظمی خاص تکرار می شوند. اما در برخی از طراحی ها هم نظم و هماهنگی خاصی مشاهده نمی شود.

مهم ترین ویژگی های موتیف برای طراحی پارچه:

• در موتیف تکرار طرحی خاص بدون وقفه و با الگوی بصری منظم یا نامنظم انجام می شود.
• در این تکنیک طراحی با قرار دادن الگوهای تکرار شده در کنار یکدیگر، اضلاع موتیف ها به طور کامل روی هم منطبق می شوند.
• امکان چاپ آنها بر روی هر ابعادی از پارچه به روش نامحدود وجود دارد.

روش های اجرای موتیف

موتیف ها با توجه به جهت تکرار الگو به گروه های مختلفی تقسیم می شوند:

• ساده یا مستقیم
• عمودی
• افقی
• الماس
• آینه
• معکوس
• متقارن
• افست
• بلوک
• پلکانی

هر یک از روش های اجرای موتیف بر اساس اندازه نیز شامل ابعاد مختلفی می شوند. این ابعاد بر اساس اندازه استوانه های مورد استفاده در چاپ الگو متفاوت هستند. به عنوان مثال در تکرار عمودی چنانچه اندازه استوانه 64 سانتی متر باشد، مضرب های نیم، ثلث، ربع، خمس، سدس و … این اندازه در ارتفاع تکرار مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع موتیف

راپورت بندی یا موتیف در طراحی پارچه به اشکال مختلفی اجرا می شود. نکته مهم در اجرای این تکنیک طراحی این است که طرح به گونه ای تکرار شود که برای چشم بیننده آزاردهنده نباشد. به این منظور طراحان فاکتورهای مختلفی چون جنس پارچه، نوع، تراکم تار و پود و میزان پذیرش رنگ آن را مدنظر قرار می دهند تا بتوانند جلوه ای زیبا از نقش و نگار روی پارچه به وجود آورند.

حیوانی، معروف ترین موتیف در صنعت مد

موتیف های حیوانی در طراحی پارچه الهام گرفته از نقش و نگار پوست حیوانات مختلف هستند. موتیف های پلنگی یکی از معروف ترین آنها در صنعت طراحی پارچه به شمار می آیند. این نوع موتیف یک انتخاب ایده آل برای افرادی است که استایلی مدرن را برای خود انتخاب می کنند. البته با توجه به ترکیب آن با دیگر قسمت های استایل برای دوستداران سبک کلاسیک و قدیمی هم می تواند گزینه مناسبی باشد.

طرح پوست ماری و گوره خری، زرافه و ببر چند نمونه رایج دیگر از موتیف های حیوانی هستند که در صنعت مد و فشن بسیار پرکاربرد می باشند. در حال حاضر استفاده از این موتیف ها در صنعت پوشاک گسترش فراوانی پیدا کرده است. بسیاری از طرح های مدرن در صنعت مد و فشن با استفاده از این نوع نقش و نگارها به بازار عرضه می شوند.

گیاهی، طراحی پارچه به سبک کلاسیک

از انواع دیگر موتیف در طراحی پارچه، موتیف های گیاهی هستند. این سبک طراحی پارچه برگرفته از طبیعت و عناصر موجود در آن است. در موتیف های گیاهی عناصر طراحی با نظمی خاص در کنار هم قرار می گیرند.

با توجه به این ویژگی می توان موتیف های گیاهی را انتخابی ایده آل برای استفاده در محیط های رسمی معرفی کرد. برای علاقمندان به طرح های کلاسیک پارچه نیز گزینه مناسبی معرفی می شود.

سنتی، پرطرفدارترین نوع موتیف

موتیف های سنتی یکی از پربازدیدترین انواع طراحی پارچه هستند. این نوع طرح ها تنها به چند عنصر خاص محدود نمی شوند؛ طرح ها و نگاره هایی که بازتابی از رسوم و سنت های رایج در هر جامعه ای هستند در این نوع موتیف ها طراحی و اجرا می شوند. موتیف های سنتی در حوزه فرهنگ ایرانی مشتمل بر اجرای نمادهای هنر آن از تذهیب گرفته تا خوشنویسی، نقاشی و … هستند. نمونه های فراوانی از این نوع موتیف ها در پوشاک مخصوص بانوان از جمله مانتوهای سنتی مشاهده می شود. نقوش سنتی دوره های مختلف تاریخی و طرح های اسلیمی نمونه های بارزی از این نوع موتیف در طراحی پارچه هستند.

موتیف هندسی، متنوع ترین نوع طراحی پارچه

موتیف یا راپورت بندی هندسی بر پایه طراحی پارچه با اشکال، زاویا و خطوط اجرا می شوند. دایره، مثلث، مربع، خطوط ساده و پیچیده، مستقیم و خمیده برخی از انواع طرح های این نوع موتیف ها هستند. هر یک از این عناصر به تنهایی یا در ترکیب با سایر طرح ها به صورت منظم یا تصادفی مورد استفاده قرار می گیرند.

راپورت بندی هندسی برای افرادی مناسب است که طرح های فانتزی و خاص را در پوشش خود مورد استفاده قرار می دهند. در این موتیف ها حتی ساده ترین اشکال هندسی زیبایی خاصی در طرح پارچه ایجاد می کند. تنوع موجود در طراحی این نوع موتیف ها باعث شده است تا در صنعت مد و پوشاک کاربرد گسترده ای داشته باشند.

گلدار، طراحی پارچه همیشه ماندگار

موتیف های گلدار طرح هایی از گل و شاخ و برگ درختان هستند که به صورت منظم در تار و پود پارچه تکرار می شوند. این نوع موتیف ها همیشه پرطرفدارتر هستند و هیچ گاه از مد نمی افتند.

با توجه به جنس، رنگ و تراکم تار و پود پارچه طرح هایی متنوعی از انواع گل ها با ابعاد و ترکیب رنگی متنوع اجرا می شود. انتخاب این نوع موتیف در طراحی پارچه نه تنها به عنوان پوشاک بلکه برای استفاده در دکوراسیون داخلی خانه نیز زیبایی منحصر به فرد ایجاد می کند. استفاده از یک الگوی گلدار در پرده، مبلمان، ملحفه تختخواب و رانر نمونه هایی از کاربرد این نوع موتیف ها در طراحی داخلی هستند.

در پایان، نکاتی مهم در طراحی پارچه به روش موتیف

موتیف در طراحی پارچه عنصری است که تکرار منظم آن روی پارچه الگویی را ایجاد می کند. این عنصر به عنوان یکی از تکنیک های طراحی پارچه است که هویت آن را نشان می دهد. در این تکنیک تکرار طرح بر روی پارچه باید به گونه ای انجام شود که بیننده متوجه آن نشود و برای چشم او آزاردهنده نباشد.

با توجه به اهمیت طرح و نقش و نگار در زیبایی بصری پارچه، اجرای الگوهایی هدفمند و الهام گرفته از الگوهای طبیعی جهت جذابیت بیشتر موتیف ها از اهمیت بالایی برخوردار است. هر چه نظم بیشتری در تکرار الگوهای این تکنیک طراحی پارچه مدنظر قرار گیرد، ظاهر بهتری در پارچه ایجاد می شود.

این تکنیک دامنه ای گسترده از خلاقیت و زیباشناسی را شامل می شود. در این روش طراح تلاش می کند تا با توجه به جنس، نوع کاربری و دیگر ویژگی های پارچه فاکتورهایی مهم جهت انتخاب بهترین حالت از تکرار یک طرح را مورد استفاده قرار دهد. برای ایجاد یک جلوه بصری خاص در این تکنیک توجه به فاکتورهایی چون فرهنگ، سلایق، عوامل محیطی، زیست بوم و المان ها یا نقوش تاریخی، سنتی و طبیعت مهم تلقی می شود.

سوال متداول

راپورت بندی در طراحی پارچه به چه معناست؟

راپورت بندی یا موتیف تکنیکی در طراحی پارچه است که در آن طرحی خاص با تکراری قاعده مند روی پارچه چاپ می شود.

ویژگی های موتیف سنتی در طراحی پارچه چیست؟

در این نوع موتیف المان هایی برگرفته از رسوم و سنت های رایج هر جامعه استفاده می شوند. از نمونه این موتیف ها در فرهنگ ما می توان به طرح های اسلیمی، نقوش سنتی دوره های مختلف تاریخی، تذهیب و خوشنویسی اشاره کرد.